Oktober: Opaal
Maandsteen van oktober is de Opaal
Opaal:
De opaal bestaat evenals kwarts uit kiezelzuur, maar dan ongekristaliseerd, met als gevolg een geringere hardheid. Mooie Opalen met een rijk kleurenspel rekent men tot de fraaiste en kostbaarste stenen in haar soort. Dat er op Mars waterhoudend silica is ontdekt wat wij op aarde Opaal noemen. Dat betekent dus dat er water op Mars is geweest, omdat Opaal soms wel uit 20% water kan bestaan! De grondstof zelf is meestal kleurloos; de bonte kleuren die dikwijls het gehele spectrum omvatten, ontstaan door interferentie van het licht op de dunne laagjes, waaruit de steen is opgebouwd. Hongarije was tot eind der 19e eeuw vrijwel de enige leverancier van Opalen. In het begin van de 20ste eeuw werden in Australië echter belangrijke afzettingen van Opaal ontdekt, waardoor Hongarije naar de achtergrond werd gedrongen. Opalen worden gevonden in Australië, Mexico, Hongarije verder in Midden Amerika, Brazilië, Japan en in de Verenigde Staten.
Opaal; Juweel uit Goddelijke liefde geboren
Eeuwen geleden in de goede oude tijd ontvlamde in Indië bij de Goden Brahma, Vishnu en bij Shiva een onweerstaanbare liefde voor de één en de zelfde wonderschone vrouw. Hun ijverzucht vertoornde de Eeuwige en deze toverde de vrouw om in een schemerachtige nevel. In hun rouw schonken de goden hun schakeringen van hun kleur. Brahma zijn hemels Blauw, Vishnu de glans en gloed van Goud en Shiva zijn vurig vlammend Rood. Dit ontroerde de Eeuwige en deze veranderde de nevel in een vonken sprankelende geheimzinnige schitterende Opaal, welke naam in het Sanskriet; “kostbare Steen” betekent.
Lieveling van Vorsten en Poëten
Sinds eeuwen geldt de Opaal als het symbool van de Reinheid, Hoop en van Geluk. Een amulet waarvan men zich nooit liet scheiden. Lieveling van Goden, Vorsten en Poëten. Een van de mooiste en belangrijkste verzamelingen bezat Koningin Victoria van Engeland. Zij was het die de Opaal weer haar glansrol terug gaf.
Opalen en emoties
Eeuwenlang geloofden de mensheid in de genezende kracht van de Opaal. Er wordt verteld en toegeschreven aan de Opaal dat de steen depressies kan oplossen en dat de steen de drager de ware en echte liefde kan schenken. Opalen worden verder verondersteld om een verdere versterking van de positieve eigenschappen voor mensen geboren onder het sterrenbeeld Kreeft te geven. Black Opaal wordt aanbevolen voor hen die geboren zijn onder het sterrenbeeld Schorpioen en de Boulder Opaal is de gelukssteen van de Ram.
Geluk of ongeluk
Traditioneel gold het als een steen die ongeluk brengt, vooral voor mensen die de steen niet goed reinigden, maar het belangrijkste was wel dat alleen top goudsmeden met de steen komen omgaan. De steen is erg makkelijk te breken en vereiste het hoogste vakmanschap om er mee te kunnen werken en om de steen te kunnen zetten! Vaak mislukte het en daarom kwam het bijgeloof dat de steen ongeluk zou brengen hoe anders is het echte verhaal.
De edelopaal die Plinius heeft beschreven is afkomstig uit de afzettingen van Dubník in Slowakije, die in die tijd al werden ontgonnen. Men schreef deze steen magische krachten toe. Hij hielp tegen melancholie, kalmeerde de zenuwen, genas het hart, beschermde tegen zorgen, herstelde het gezichtsvermogen en gaf de ogen opnieuw glans.
Een steeds wisselend Vlammen beeld
Geen andere Edelsteen zoals de Opaal kan de gezamenlijke spectrum kleuren pracht van uit haar binnenste naar buiten brengen en weergeven. Dit verschijnsel komt voort uit de interferentie (samenwerking) van het licht op de dunne laagjes waaruit de steen is opgebouwd. Het is als ware het zelfde verschijnsel dat men bij dunne olielaagjes op water of bij zeepbellen kan waarnemen. Naar aanleiding van de dikte der laagjes en de invalshoek van het licht en de breking daarvan komen de bontste kleurenpracht naast elkaar tevoorschijn in de Opaal.
Upala, Opallios of Opalus – gefascineerd door kleine bolletjes
De naam Opal is waarschijnlijk afgeleid van het Sanskriet “Upala”, wat zoveel betekent als “kostbare stenen”. Dit was waarschijnlijk de wortel van de Griekse term “opallios”, wat zich vertaalt als “kleur veranderen”. In de dagen van de Romeinse Oudheid bestond er een zogenaamde “opalus”, of een “steen uit verschillende elementen”. Dus de oude Romeinen hadden misschien al een vermoeden waarom de Opalen zo’n opvallend kleurenspel hebben gehad. Plinius, de beroemde Romeinse schrijver, benoemde de Opaal als een der mooiste stenen onder de edelsteen, die de beste eigenschappen van de allermooiste edelstenen combineert:
De fijne schittering van Almandine, het stralende paars van de Amethist, het goudgeel van Topaz, en het diep blauw van Sapphire, “zodat alle kleuren stralen en schitteren, te samen in de mooiste vurige combinaties “.
Tot de eerste helft van de 19e eeuw, waren Opalen relatief zeldzaam. Maar door vondsten in Australië werden ze destijds plotseling bekend en geliefd en werden ze één van de meest populaire edelstenen en bracht men ze naar de beroemdste edelsteen slijperijen in het edelsteen centrum van die tijd; Idar-Oberstein. In het tijdperk van Art Deco werden de Opalen erg populair bij edelsmeden en kunstenaars uit die tijd. De Opalen werden enorm gewaardeerd door de edelsmeden en kunstenaars uit die tijd en verwerkte men nu liever de Opalen, dan de klassieke edelstenen vanwege hun ingetogen charme, die op haar beurt weer uitstekend geschikt was om gecombineerd te worden met emaille, een zeer populair materiaal uit die dagen. Voorbeelden vind men in sieraden van Lalique en werk van Daum en in muurschilderingen in verschillende restaurants van Flo in Parijs en Klimt verwerkte meermalen opalen in zijn werk. Louis Comfort Tiffany (1848-1933) heeft ook veel bijgedragen met zijn lampen met sierstenen.
Het Opaal kleuren spel straalt een heel bijzondere aantrekkingskracht en fascinatie uit. Maar wat is de oorzaak van dit fenomeen? Deze vraag was onmogelijk te beantwoorden voor een zeer lange tijd. Pas toen in 1960 een team van Nederlandse wetenschappers de Opalen analyseerden met een elektronenmicroscoop, werd ontdekt dat de bolletjes uit silica gel storingen veroorzaakte en verantwoordelijk waren voor de breking van het licht in de steen, die weer verantwoordelijk zijn voor het geweldige kleurenspel. De bolletjes, die bestaan uit meer of minder compacte constructies, ontleed het licht op zijn weg door de edelsteen en veroorzaken alle kleuren van de regenboog, die steeds weer nieuw en zich altijd anders manifesteren.
Australië, het klassieke Opaal Continent
Australië is het van oudsher klassieke Opaal land en vandaag is het nog steeds wereldwijd de belangrijkste leverancier van de fijnste Opalen. Bijna 95 procent van alle Opalen zijn afkomstig uit Australische mijnen. De overige vijf procent worden gedolven in Mexico, en in het noorden van Brazilië, ook in de Amerikaanse staten Idaho en Nevada, maar onlangs de stenen zijn ook gevonden in Ethiopië en in het West-Afrikaanse land Mali.
De geschiedenis van de Australische Opaal begon eigenlijk miljoenen jaren geleden, toen delen van Australië werden bedekt door een enorme binnenzee, en steen sediment werd afgezet langs de kustlijn. Wanneer de watermassa’s weer terug spoelden bleef water met silica in de aanwezige holtes en spleten achter in de sedimentaire gesteenten, en ook de resten van planten en dieren werden daarin achtergelaten. Langzaam werd de silica in steen in Opaal, dus omgezet, want in principe; Opalen zijn gewoon een combinatie van silica en water. Of om precies te zijn: Opalen zijn een gel van silica, met verschillende percentages water.
Bij toeval gevonden
In 1849 werden de eerste Opaal brokken bij toeval gevonden op een Australische vee boerderij, genaamd Tarravilla. De eerste Opaal “goudzoekers” begonnen in 1890 op White Cliff rotsen met een mijnbouw om Opalen te delven. En tot aan de dag van vandaag beginnen de ogen van Opaal liefhebbers op te lichten wanneer iemand plaatsen zoals White Cliffs, Lightning Ridge, Andamooka of Coober Peddy noemt: want dit zijn de legendarische plekken van de Australische Opaal velden. De meest bekende is waarschijnlijk Lightning Ridge, de plek waar vooral de felbegeerde Black Opal is gevonden. Andamooka waar Crystal Opal en Licht Opal aan het daglicht kwam, kan trots zijn dat daar waarschijnlijk de grootste Opal aller tijden werd gevonden, met een gewicht van 6, 843 kilogram, de “Andamooka Desert Flame” zijn. Coober Peddy, tussen twee haakjes, is een woord in de oorspronkelijke taal van de Aboriginals “blanke man in een gat” betekent. Dit beschrijft duidelijk hoe Opaal in feite werd gewonnen: veel Opaal zoekers hadden hun huis in diepe grotten of holen in de grond, om zich te beschermen tegen de brandende hitte van overdag en de ijzige wind van de nacht in die tijd. Meestal werkten ze alleen met eenvoudige hulpmiddelen, zoals pikhouweel en kleine schoffels. Emmers vol van de bodem, hopelijk met Opalen, werden uit de diepten van 5 tot 40 meter diepe schachten omhoog getrokken met de hand, want op die diepte zaten de Opalen in de spleten en holtes, die tot op de dag van vandaag nog steeds worden ontgonnen.
De opaal is de officiële edelsteen van Zuid-Australië.
Opaal wordt al sinds de oudheid als edelsteen bewerkt. Aanvankelijk werd het gebruikt voor de vervaardiging van primitieve werktuigen, later voor siervoorwerpen. Opaal werd al gebruikt voor de Assyriërs, Babyloniërs en Romeinen. Edelopaal behoort tot de geheimzinnigste stenen.
Om vandaag de dag een Opaal delver te zijn is het nog steeds geen gemakkelijke taak, maar vandaag de dag zijn er natuurlijk een aantal beschikbare technische middelen, zoals vrachtwagens of transportbanden, die het wel veel makkelijker maken dan vroeger. En nog steeds is er de hoop om de vondst van zijn leven te vinden die het mogelijk maakt om verder als “God in Frankrijk” te kunnen leven. Dit fenomeen trekt nog steeds veel mannen en vrouwen aan om naar de hete en stoffige Australische Outback te komen.
Uit het zuiden van Australië komen de duurste en meest begeerde “Zwarte Opalen”
Australië is het klassieke land van herkomst van de fijnste Opalen die van Nature een prachtige glans weerspiegelen van vuur tot bliksem schichten in alle kleuren van de regenboog tot de zachte glans van verre Oceanen. Bijna vijfennegentig procent van de allerfijnste Opalen komen uit de droge en afgelegen Outback woestijnen.
Talloze legendes en verhalen rondom deze kleurrijke edelstenen, kunnen worden teruggevoerd tot uit de tijd van de oorspronkelijke bewoners; de Aboriginals. Er wordt verteld in hun legenden dat de schepper op een regenboog naar de aarde kwam, om “De Boodschap van Vrede” aan de mensen over te brengen. Op de plaats waar Hij de aarde betrad, veranderde de stenen in de grond en begonnen ze te schitteren in alle kleuren van de regenboog. Dat was de geboorte van de Opalen volgens de overlevering van “De Aboriginals”.
De Opalen groep bevat een flink aantal prachtige edelstenen, die allemaal één eigenschap gemeen hebben namelijk; Ze schitteren voortdurend met een steeds veranderende spel van kleuren die de experts beschreven als “opaliserend”. Afhankelijk van de kleur soort en de kleur van de Opaal kennen we het onderscheid van Donkere of Black Opal, Witte of lichte Opal, Melk of Crystal Opal, Boulder Opal, Opal Matrix, Yowah Nuts uit Queensland – de zogenaamde “picture stenen”, en de Mexicaanse en Fire (vuur) Opal. Opaal variaties zijn eigenlijke onbeperkt. Ze hebben allemaal een eigen opake schittering op hun eigen speciale manier, behalve voor Fire Opal, die schittert enorm vanwege zijn transparantie en breking index. Op de bruine moedersteen (Matrix) ontstond de Boulder Opaal met zijn oplichtend vuur. Deze wordt het meest in zijn originele barokke vorm verwerkt tot sieraden. Lichtoranje tot vurig rood is de vuuropaal (Fire Opal) uit Mexico.
Hij opaliseerd bijna nooit. De steen wordt meestal gefacetteerd geslepen om de vurige gloed tot zijn recht te laten komen.
Opaal wordt het liefst op de huid gedragen
Vanwege de uiteenlopende percentage van het water, zijn Opalen erg broos. Ze bevatten altijd water – meestal tussen 2 en 6 procent, maar soms zelfs meer. Dus als ze te droog worden opgeslagen of aan warmte gedurende een langere tijdsperiode worden blootgesteld, kunnen Opalen scheuren vertonen en het kleurenspel kan bleker worden. Daarom moeten sieraden met Opalen zo vaak mogelijk gedragen worden, want op die manier krijgen de Opalen de voldoende benodigde luchtvochtigheid uit de buiten lucht en van de huid van de drager.
Opalen zijn niet erg hard: ze hebben slechts een hardheid van 5,5-6 op de schaal van Mohs. Daarom moeten ze voorzichtig gezet worden en op vooral op een beschermende manier. Naar aanleiding van de kwetsbaarheid van de Opaal verlangd deze bij het slijpen en zetten de hoogst mogelijke voorzichtigheid. Onvoorzichtige slijpers en goudsmeden werden gestraft als er een opaal brak in vroegere tijden. Dit is waarschijnlijk de droch reden dat Opalen ongeluk zouden brengen. Dit bijgeloof kon gelukkig slechts bestaan tot half in de 19de eeuw, toen werd deze ban gebroken en de dames uit die tijd de Opaal weer met trots en met liefde gingen dragen met als voorbeeld Koningin Victoria van England.
In vroeger dagen werd het gevoelig oppervlak van opaal vaak “geolied”, maar vandaag worden ze ook vrij vaak afgewerkt met kleurloze kunsthars en is deze ‘finish” erg populair geworden.
Opalen en emoties
Het fantastische kleuren spel van de Opaal weerspiegelt de wisselende emoties en stemmingen van de mensen. Vuur en water, de sprankelende beelden van de Boulder Opaal, de levendige lichtflitsen van Black Opaal of de zachte glans van Milk Opaal – opvallende contrasten kenmerken de kleurrijke wereld van deze fascinerende edelsteen. Misschien is dit wel de reden welke Opaal we overdag willen dragen. Vaak hangt het af van onze stemming en onze gemoedsrust. Opalen zijn net als de menselijke emoties: altijd en iedere keer ervaart men ze anders en nieuw.
De opaal is één van de mineralen die fossielen vormen of kunnen vervangen. De resulterende fossielen worden gespaard door verzamelaars. “Opaal” is afgeleid van het Oudindische woord úpala’, dat edelsteen betekent. Men maakt onderscheid tussen de glinsterende edelopalen, de geelrode vuuropalen en de gewone opalen. Hun fysische eigenschappen vertonen belangrijke verschillen.
Naast natuurlijk voorkomend opaal, wordt opaal op allerlei verschillende manieren vervaardigd, experimenteel en commercieel. Het resulterende materiaal is te onderscheiden van natuurlijk opaal door zijn regelmatigheid; onder vergroting worden de flarden van kleur gezien in een „hagedishuid“ of „kippegaas“ patroon zijn gerangschikt.
